Նորաշեն
![](/38_norashen.jpg)
Մակերես` 10.2կմ2
Բնակչություն` 1727 մարդ (2012թ. հունվարի 1-ի դրությամբ)
ՀՀ Տավուշի մարզի Նորաշեն գյուղը հիմնադրվել է 1835թ.:
Գյուղի բնակչության հիմնական զբաղմունքը եղել և մնում է դաշտավարությունը և անասնապահությունը:
Նորաշենը ակտիվ մասնակցություն է ունեցել ազգամիջյան կռիվներին, 32 ազատամարտիկներից հինգը զոհվել են և մեկը դարձել է հաշմանդամ:
1. Հեռավորությունը Երևանից՝ 213 կմ, մարզկենտրոնից՝ 80 կմ, ՀՀ պետական սահմանից՝ 6 կմ
2. Բարձրությունը ծովի մակերևույթից՝ 1240 մ
3. Բնակլիմայական պայմանները՝ գտնվում է բարեխառն գոտում, ամռանը միջին ջերմաստիճանը` + 29C է, ձմռանը` - 3C
4. Բնակչության զբաղմունքը` բուսաբուծություն և անասնապահություն:
![](/9_norashen.jpg)
Սուրբ Աստվածածին եկեղեցին ամբողջապես ոչնչացված Հայ Առաքելական եկեղեցու տաճար էր Հայաստանի Հանրապետության Տավուշի մարզի Նորաշեն գյուղում:
Նորաշենի Սուրբ Աստվածածին եկեղեցին կառուցված է եղել 1903-1907 թթ. (կամ վերանորոգվել) Նախիջևանի վարպետների կողմից։ Տաճարը քանդել են 1935 թվականին։ Համաձայն գյուղի բնակիչների, եկեղեցին գտնվում էր գերեզմանոցից ներքև իջնող ճանապարհի վրա կառուցված հանրախանութի տեղում։
![](/4_Norashen.jpg)
Նորաշենի կիկլոպյան ամրոցը
Տավուշի մարզի Նորաշեն գյուղի հարավ-արևմտյան կողմում գտնվում է կիկլոպյան ամրոց-դամբարանաբլուրը:
Տեղի բնակչությունը այս ամրոցը անվանում է «պլյուր պատ»:
Համաձայն ամրոցի բլրի վրա տեղադրված տախտակի, այն կառուցվել է մ.թ.ա. 2-րդ-1-ին հազարամյակում։
ՀԽՍՀ ԳԱ հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտի հնագիտական ջոկատը պատմական գիտությունների թեկնածու Ս. Ա. Եսայանի ղեկավարությամբ ուսումնասիրել է Հայկական ԽՍՀ հյուսիս-արևելյան շրջանների հնագիտական հուշարձանները։ Միայն Շամշադինի շրջանում բրոնզի և երկաթի դարաշրջանների հուշարձանների ուսումնասիրության ժամանակ հայտնաբերվել ու պեղվել են տասից ավելի կիկլոպյան ամրոցներ։ Այդ թվում նաև 1970 թվականին պեղվել է Նորաշեն գյուղի ամրոց-բնակավայրը, որը գտնվում է գյուղից ամառանոց տանող ճանապարհի ձախ կողմում:
Ամրոցը տեղավորված է ժայռոտ բլրի վրա, ամրացված երկշարք պարիսպներով։ Պարսպապապատը, որն ունի մինչև 3 մ հաստություն, շարված է մեծածավալ քարերից։ Բնակավայրի գրաված տարածությունը մոտավորապես 1,5 հեկտար է և այժմ ծածկված է խիտ անտառով և ճիմահողով, որը դժվարացնում է ամրոցի ուսումնասիրությունը։ Նշված տարածությունից հնարավոր է եղել պեղել 500 քառակուսի մետր, չորս հետախուզահորերի (շուրֆերի) ձևով։ Երեք հետախուզահորերում բացվել են պատերի շարվածքներ։ Առաջին հետախուզահորում բացվել են երկու զուգահեռ պատեր, իրարից 5 մետր հեռավորությամբ, 1,2 - 1,4 մ լայնքով, 1,5 - 2,5 մ երկարությամբ, տեղ-տեղ 0,4 - 0,7 մ բարձրությամբ։ Սակայն այս տվյալները հնարավորություն չեն տալիս որոշելու շինության ինչ լինելը։ Մյուս հետախուզահորերում բացված շարվածքները ավելի վատ են պահպանված։ Նյութական մշակույթի շերտը (0,7 մ հաստությամբ) ընկած է այս պատերին կից, անմիջապես ժայռի վրա։ Չնայած այս ոչ մեծ խորությանը, շերտը հարուստ է խեցեղենով, մետաղյա զենքերով ու գործիքներով, զարդերով, քարե և ոսկրե իրերով:
Աղբյուր
![](/sd.jpg)
Մեծ Եղեռնի զոհերի հիշատակին նվիրված հուշարձան
![](/24.jpg)
Հուշարձան՝ Տրակտոր հեռավոր 1930թ.
![](/27_norashen_howshardan_traktor_heravor_1930t.jpg)
Հուշարձան
![](/450px-Khachkar_in_Norashen-Tavush-.jpg)
Նորաշենի պարային համույթի կատարումներից
ՆՈՐԱՇԵՆԸ 180 ՏԱՐԵԿԱՆ Է
Արդեն ավանդույթ է դարձել, որ յուրաքանչյուր տարվա հոկտեմբեր ամսին նշվի Նորաշեն գյուղի օրը: Տոնն առաջին անգամ նշվել է 2010թ. ծնունդով նորաշենցի, մեծ բարերար Սարգիս Աթոյանի աջակցությամբ և հովանավորությամբ:
Այդ օրը հայրենադարձության և միասնական ուժի օր է: 2013 թվականի հոկտեմբերի 13-ը կմնա որպես գյուղի պատմության հիշարժան օրերից մեկը, քանզի այն համընկավ գյուղի 180 ամյակին:
Միջոցառմանն իրենց մասնակցությունն ունեցան Նորաշենի դպրոցը, մշակույթի տունը, մանկապարտեզը, գյուղապետարանը և պարային համույթը: